Kayseri- Sarız ilçesine bağlı olan Kırkısrak köyü tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte,tahminen bundan 200 yıl kadar önce Malatya-Akçadağ ilçesi Kürecik yöresi Harunuşağı köyünden gelenler tarafından kurulmuştur.
Anlatılanlara göre, Harunuşağı köyünde yayla otlatma yüzünden çıkan kavgada karşı taraftan genç ve sevilen Oğlan isimli birinin öldürülmesi üzerine kavgaya taraf olan 7 aile köyden göçmek zorunda kalmış ve bunlar, o tarihlerde boş olan orta Anadolunun Binboğa dağlarına doğru göç etmiştir.Dedelerimizin bu göçleri ile ilgili olarak başkaca sosyal, siyasal veya tarihsel sebep tespit edilmemiştir.
Harunuşağı’ndan göç edenler önce 1 yıl kadar, Afşin’e bağlı şimdiki adı Dağlıca olan Marabuz köyü yakınlarındaki tarihi kalede kalmışlar ve ertesi yıl Ceyhan ırmağının bir kolu olan ırmağı takip ederek Binboğa dağlarının eteklerindeki Kırkısrak yöresine gelmişler ve Aşağı Köy denilen ve köyün ilk kurulduğu yere yerleşmişler. O tarihlerde oldukça sık ormanlık bir alan olan Kırkısrak köyü civarı ve Binboğa dağları avşar aşireti beylerinden Kahraman Maraş’ta bulunan Hacıbebek’e aitmiş. Bir süre sonra, Kırkısrak’a yerleşenler olduğunu duyan Hacıbebek, Köye gelip onlara vergi vermeleri veya arazinin ortak kullanımı karşılığı burada kalabileceklerini söylemiş, dedelerimiz de bunu kabul ederek köyde kalmışlar. Bilahare köylüler, kendilerine olağan üstü yük getiren vergileri ödeyemeyeceklerini Hacıbebek’e bildirmişler ve vergi ödemeyerek buraya yerleşmişler. Daha sonra ormanlık alanı genişleterek yeni tarlalar açmışlar ve nüfusun çoğalması ile birlikte yeni yerleşim yerleri ve mahalleler kurmuşlar.
“Kırkısrak” ismi nereden gelmektedir?
Karagedik denilen mevkiden Köye girişte, karşıda Çandır dağının eteklerinde beyaz renkli doğal taştan yapılmış bir beyaz at ve arkasında tayının heykeli bulunmaktadır.Köy ismini bu beyaz at heykelinden almaktadır.Şimdi tahrip edilmiş ve az bir kısmı kalmış bu heykel, muhtemelen Roma döneminde yapılmış bir eserdir ve köyün bazı yörelerinde Roma döneminden kalma birçok tarihi kalıntı bulunmaktadır.
“Kırkısrak”ın bir de efsanesi anlatılmaktadır:
Büyüklerimizden duyduğumuza göre; eski tarihlerde kırkısrak heykelinin karşısındaki Kır dağı eteklerindeki Beysekisi yöresine yaz aylarında bir ağa yaylaya gelmektedir. Bu ağanın çok sevdiği bir beyaz kısrağı vardır ve her sabah bu kısrağını çandır dağına yaylıma göndermektedir.Akşamları çağırdığında bu at tayı ile birlikte eve dönmektedir. Yine bir gün akşamüzeri Çandır dağı eteklerinde yayılmakta olan kısrağını birkaç defa ısrarla çağırmış ancak kısrak gelmemiş. Bunun üzerine, ağa kızmış ve çağırıp ta gelmeyen kısrağına “kır at yerinde taş olasın” şeklinde bedduada bulunmuş ve kır at tayı ile birlikte bulunduğu yerde taş kesilmiş. İşte “Kırkısrak” ismini bu taş kesilen attan almıştır.Mahalleler:Bu gün için Kırkısrak 12 mahalleden oluşan hayli dağınık bir köy görünümümdedir. İlk başlarda Aşağı Köy denilen bölgeye yerleşen Kırkısraklılar, nüfus artışı dolayısıyla arazinin yetersiz olduğu bu bölgeye sığmaz olmuşlar ve bir kısmı köyün Dar Boğaz denilen üst bölgesinde arazi açarak yeni mahalleler kurmuşlardır.
Yakın akrabalardan oluşan ve arazinin yetersizliği sebebiyle birbirinden mesafeli olarak kurulan bu mahallelerin başlıcaları şunlardır:
1-Aşağı Köy.
2-Değirmenderesi Mahallesi.
3-Seller Mahallesi
4-Babürler ve Kosolar Mahallesi
5-Nergizler ve Yeşilyurtlar Mahallesi
6-Mamıklar Mahallesi
7-Şahpazlar ve Virikler Mahallesi
8-Kullutlar Mahallesi
9-Kulloziler Mahallesi
10-Kalolar Mahallesi1
11-Şıhlar Mahallesi
12-Bostanbeli
Yaylalar:
Kırkısrak köyünün bir kısmı köyün yakın bölgelerde bulunan ve ilkbahar aylarında kullanılan, diğerleri Binboğa dağlarının doruklarında bulunan ve yaz aylarında kullanılan bir çok yaylası bulunmaktadır. Kırkısraklıların temel ekonomik faaliyetleri ve geçim kaynağı koyun yetiştiriciliğidir. Bu gün köyde yaklaşık 4000 koyun bulunmaktadır. Köyün yetersiz ve verimsiz olan tarlalarında az miktarda buğday tarımı yapılmaktadır. Kırkısraklıların İlkbahar ve yaz aylarında hayvanlarını otlatmak için halen kullanmakta oldukları yaylaları şunlardır:
A) İlkbahar Yaylaları:
1-Yanyurt Yaylası
2-Karataş Yaylası
3-Çandır Yaylası
4-Uzunpınar Yaylası
5-Gürlek Yaylası
6-Devrebakan yaylası
7-Güvek Yaylası
8-Kavak Yaylası
9-Bostanbeli Yaylası
10-Kır Yaylası
B) Yaz Yaylaları:
1-Katlar
2-Büyük Yağlıca
3-Küçük Yağlıca
4-Yelliyurt
5-Kayındede
6-Hoda(Hidayet Pınarı)
7-Büyük Kaman
8-Küçük Kaman
9-Kaman
10-Kavurmaçukuru
İlkbahar yaylaları aynı zamanda sonbaharda da kışa kadar kullanılmaktadır.
Kırkısrak Köyü 1960’lı yıllarda 350 kadar haneden oluşuyordu. Zamanla hızlı nüfus artışı ve ekonomik yetersizlik gibi nedenlerle önce köyden Afşin’in İncirli Köyüne, Sarız’ın K. Kabaktepe Köyüne, Pınarbaşı’nın Y. Borandere Eski Yassıpınar gibi başka köylere göç edilmiş, daha sonra büyük kentlere ve yurt dışına göçler oluşmuştur. Bugün Kayseri, Ankara, Bursa,Balıkesir, Antalya, İstanbul,İzmir gibi kentler ile Avrupa ülkelerinde bir çok Kırkısraklı yaşamaktadır. Halen Kırkısrakta 100 haneden fazla ev bulunmakta ve yaz aylarında dışarıdaki birçok Kırkısraklı köye gelmektedir.
Anlatılanlara göre, Harunuşağı köyünde yayla otlatma yüzünden çıkan kavgada karşı taraftan genç ve sevilen Oğlan isimli birinin öldürülmesi üzerine kavgaya taraf olan 7 aile köyden göçmek zorunda kalmış ve bunlar, o tarihlerde boş olan orta Anadolunun Binboğa dağlarına doğru göç etmiştir.Dedelerimizin bu göçleri ile ilgili olarak başkaca sosyal, siyasal veya tarihsel sebep tespit edilmemiştir.
Harunuşağı’ndan göç edenler önce 1 yıl kadar, Afşin’e bağlı şimdiki adı Dağlıca olan Marabuz köyü yakınlarındaki tarihi kalede kalmışlar ve ertesi yıl Ceyhan ırmağının bir kolu olan ırmağı takip ederek Binboğa dağlarının eteklerindeki Kırkısrak yöresine gelmişler ve Aşağı Köy denilen ve köyün ilk kurulduğu yere yerleşmişler. O tarihlerde oldukça sık ormanlık bir alan olan Kırkısrak köyü civarı ve Binboğa dağları avşar aşireti beylerinden Kahraman Maraş’ta bulunan Hacıbebek’e aitmiş. Bir süre sonra, Kırkısrak’a yerleşenler olduğunu duyan Hacıbebek, Köye gelip onlara vergi vermeleri veya arazinin ortak kullanımı karşılığı burada kalabileceklerini söylemiş, dedelerimiz de bunu kabul ederek köyde kalmışlar. Bilahare köylüler, kendilerine olağan üstü yük getiren vergileri ödeyemeyeceklerini Hacıbebek’e bildirmişler ve vergi ödemeyerek buraya yerleşmişler. Daha sonra ormanlık alanı genişleterek yeni tarlalar açmışlar ve nüfusun çoğalması ile birlikte yeni yerleşim yerleri ve mahalleler kurmuşlar.
“Kırkısrak” ismi nereden gelmektedir?
Karagedik denilen mevkiden Köye girişte, karşıda Çandır dağının eteklerinde beyaz renkli doğal taştan yapılmış bir beyaz at ve arkasında tayının heykeli bulunmaktadır.Köy ismini bu beyaz at heykelinden almaktadır.Şimdi tahrip edilmiş ve az bir kısmı kalmış bu heykel, muhtemelen Roma döneminde yapılmış bir eserdir ve köyün bazı yörelerinde Roma döneminden kalma birçok tarihi kalıntı bulunmaktadır.
“Kırkısrak”ın bir de efsanesi anlatılmaktadır:
Büyüklerimizden duyduğumuza göre; eski tarihlerde kırkısrak heykelinin karşısındaki Kır dağı eteklerindeki Beysekisi yöresine yaz aylarında bir ağa yaylaya gelmektedir. Bu ağanın çok sevdiği bir beyaz kısrağı vardır ve her sabah bu kısrağını çandır dağına yaylıma göndermektedir.Akşamları çağırdığında bu at tayı ile birlikte eve dönmektedir. Yine bir gün akşamüzeri Çandır dağı eteklerinde yayılmakta olan kısrağını birkaç defa ısrarla çağırmış ancak kısrak gelmemiş. Bunun üzerine, ağa kızmış ve çağırıp ta gelmeyen kısrağına “kır at yerinde taş olasın” şeklinde bedduada bulunmuş ve kır at tayı ile birlikte bulunduğu yerde taş kesilmiş. İşte “Kırkısrak” ismini bu taş kesilen attan almıştır.Mahalleler:Bu gün için Kırkısrak 12 mahalleden oluşan hayli dağınık bir köy görünümümdedir. İlk başlarda Aşağı Köy denilen bölgeye yerleşen Kırkısraklılar, nüfus artışı dolayısıyla arazinin yetersiz olduğu bu bölgeye sığmaz olmuşlar ve bir kısmı köyün Dar Boğaz denilen üst bölgesinde arazi açarak yeni mahalleler kurmuşlardır.
Yakın akrabalardan oluşan ve arazinin yetersizliği sebebiyle birbirinden mesafeli olarak kurulan bu mahallelerin başlıcaları şunlardır:
1-Aşağı Köy.
2-Değirmenderesi Mahallesi.
3-Seller Mahallesi
4-Babürler ve Kosolar Mahallesi
5-Nergizler ve Yeşilyurtlar Mahallesi
6-Mamıklar Mahallesi
7-Şahpazlar ve Virikler Mahallesi
8-Kullutlar Mahallesi
9-Kulloziler Mahallesi
10-Kalolar Mahallesi1
11-Şıhlar Mahallesi
12-Bostanbeli
Yaylalar:
Kırkısrak köyünün bir kısmı köyün yakın bölgelerde bulunan ve ilkbahar aylarında kullanılan, diğerleri Binboğa dağlarının doruklarında bulunan ve yaz aylarında kullanılan bir çok yaylası bulunmaktadır. Kırkısraklıların temel ekonomik faaliyetleri ve geçim kaynağı koyun yetiştiriciliğidir. Bu gün köyde yaklaşık 4000 koyun bulunmaktadır. Köyün yetersiz ve verimsiz olan tarlalarında az miktarda buğday tarımı yapılmaktadır. Kırkısraklıların İlkbahar ve yaz aylarında hayvanlarını otlatmak için halen kullanmakta oldukları yaylaları şunlardır:
A) İlkbahar Yaylaları:
1-Yanyurt Yaylası
2-Karataş Yaylası
3-Çandır Yaylası
4-Uzunpınar Yaylası
5-Gürlek Yaylası
6-Devrebakan yaylası
7-Güvek Yaylası
8-Kavak Yaylası
9-Bostanbeli Yaylası
10-Kır Yaylası
B) Yaz Yaylaları:
1-Katlar
2-Büyük Yağlıca
3-Küçük Yağlıca
4-Yelliyurt
5-Kayındede
6-Hoda(Hidayet Pınarı)
7-Büyük Kaman
8-Küçük Kaman
9-Kaman
10-Kavurmaçukuru
İlkbahar yaylaları aynı zamanda sonbaharda da kışa kadar kullanılmaktadır.
Kırkısrak Köyü 1960’lı yıllarda 350 kadar haneden oluşuyordu. Zamanla hızlı nüfus artışı ve ekonomik yetersizlik gibi nedenlerle önce köyden Afşin’in İncirli Köyüne, Sarız’ın K. Kabaktepe Köyüne, Pınarbaşı’nın Y. Borandere Eski Yassıpınar gibi başka köylere göç edilmiş, daha sonra büyük kentlere ve yurt dışına göçler oluşmuştur. Bugün Kayseri, Ankara, Bursa,Balıkesir, Antalya, İstanbul,İzmir gibi kentler ile Avrupa ülkelerinde bir çok Kırkısraklı yaşamaktadır. Halen Kırkısrakta 100 haneden fazla ev bulunmakta ve yaz aylarında dışarıdaki birçok Kırkısraklı köye gelmektedir.
No comments:
Post a Comment